Uzmanlar, bilinçsizce yapılan sağlıksız zayıflama diyetlerinin, kısa ve uzun dönemde bireyde çeşitli sağlık sorunlarına yol açabileceğine dikkat çekiyor. Bu nedenle, Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Gıda Güvenliği Daire Başkanlığı tarafından, sağlıklı bir zayıflama diyetinin taşıması gereken özellikler açıkladı.
Harcanandan fazla enerji alımına bağlı olarak oluşan bir sağlık sorunu olan şişmanlığın oluşumunda; aşırı yeme, fiziksel aktivite azlığı, psikolojik bozukluklar, metabolik veya hormonal bozukluklar önemli rol oynuyor. Günümüzde tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de şişmanlığın görülme sıklığı giderek artarken, bireyler şişmanlıktan kurtulmak için çeşitli zayıflama diyetlerine yöneliyor. Bilinçsizce yapılan diyetlerin çoğu, kısa ve uzun dönemde bireyde çeşitli sağlık sorunlarına yol açıyor.
Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Gıda Güvenliği Daire Başkanlığı'ndan edinilen bilgiye göre, vücut ağırlığının denetlenmesinde, bir başka deyişle şişmanlığın kontrol altına alınmasında temel ilke, besinlerle vücuda alınan enerji ile günlük hayatta harcanan enerjinin dengede tutulması olarak belirtiliyor. Zayıflama diyetlerinde temel ilke ise, besinlerle vücuda sınırlı enerji alınmasıyla birlikte vücudun ihtiyacı olan besin öğesi gereksinimlerinin karşılanması. Sağlıklı zayıflama diyetleri oluşturulurken işte bu ilke göz önünde bulundurulmalı ve diyetler doktor kontrolü, diyetisyen gözetimi altında uygulanmalıdır.
Sağlıksız zayıflama diyetleri ise sadece vücudun düşük enerji almasını sağlarken, vücudun ihtiyacı olan karbonhidrat, protein, yağ, vitamin, mineraller ve benzeri besin öğelerini yeterli ve dengeli bir şekilde karşılayamıyor. Bu nedenle de kısa ve uzun dönemde bireyde çeşitli sağlık sorunlarına yol açıyor. Baş ağrısı, konsantrasyon bozukluğu, sinirlilik, yorgunluk, bulantı, kusma, ishal, kabızlık, safra ve böbrek taşı, kalp ritminde bozukluk, tansiyon düşüklüğü, adet düzensizliği, ciltte kuruma, saç dökülmesi gibi sağlık sorunları, sağlıksız zayıflama diyetlerinin sonuçları arasında yer alıyor.
Sağlıklı zayıflamak için, kısa sürede hızlı kilo kaybı sağlayan, çok düşük enerjili şok diyetler ve tek tip besine dayalı diyetlerden kaçınılmalı, doktor veya diyetisyen tarafından bireye özgü olarak hazırlanan, haftada 0.5-1 kilogram ağırlık kaybına yol açan, yavaş ve uzun sürede zayıflamayı hedefleyen diyetler tercih edilmelidir. Zayıflama diyetleri hazırlanırken bireyin yaşı, beden yapısı, boy uzunluğu, cinsiyeti, mesleği, mevcut hastalıkları, beslenme alışkanlıkları gibi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır.
Harcadığınız enerji miktarını arttırın
Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Gıda Güvenliği Daire Başkanlığı'ndan edinilen bilgiye göre, sağlıklı bir zayıflama diyeti şu özelliklere sahip olmalı:
- Zayıflama diyetinde yer alan yağ, tokluk hissi verdiği ve yağda eriyen A, D, E, K vitaminlerinin vücutta kullanımını sağladığı için önemli bir yere sahip. Diyetin yağ içeriği, günlük enerjinin yaklaşık yüzde 25-30'u olacak şekilde belirlenmeli. Bununla birlikte yağ türüne de dikkat edilmeli, yemeklerde kullanılan yağın bir kısmının zeytinyağı, bir kısmının da mısırözü, soya veya ayçiçek gibi bitkisel sıvı yağlar olmasına özen gösterilmelidir. Ancak aşırı yağlı besinler ve kızartmalardan kaçınılmalıdır.
- Diyetin karbonhidrat içeriği, günlük enerjinin yaklaşık yüzde 50-55'ini sağlayacak şekilde hesaplanmalı. Tatlı, pasta gibi şekerli besinlerin tüketimi azaltılmalı, kuru baklagiller grubuna giren nohut, mercimek, kuru fasulye gibi kompleks karbonhidratların tüketimi ise daha çok tokluk sağladığı için arttırılmalı.
- Diyetin protein içeriği, günlük enerjinin yaklaşık yüzde 15'ini sağlayacak şekilde hesaplanmalı ve iyi kalite protein kaynaklarına yer verilmeli.
- Zayıflama diyetinin posa yani lif içeriği yüksek olmalı, posalı yiyecekler grubuna giren sebze, meyve, kuru baklagiller, kepekli un ve kepekli ürünlerin kişinin midedeki sindirimini ve mide boşalma hızını yavaşlatarak tokluk hissini uzattığı, ağırlık kaybetmesine yardımcı olduğu unutulmamalı.
- Sağlıklı bir ağırlık kaybı için günlük en az 2 litre su tüketilmeli.
- Yeterli ve dengeli beslenme, 4 besin grubunda bulunan besinlerin yeterli miktarda tüketilmesiyle sağlanır. Bu besinler; süt grubunda yer alan süt, peynir ve yoğurt, et grubunda yer alan et, tavuk, balık, yumurta ve kuru baklagiller, sebze ve meyve grubu ile tahıl grubuna giren ekmek, bulgur, makarna, pirinç, mısır ve tarhana gibi besinlerdir. Bu besinlerin önerilen tüketim miktarları kişiye özgü olarak değişmekte, bireyin yaşı, cinsiyeti ve fiziksel aktivite durumu bu oranları etkilemektedir.
- Sık aralıklarla beslenme, gereğinden fazla yemeyi önler, acıkmayı geciktirir ve bir sonraki öğünde besin alımını azaltır. Dolayısıyla, zayıflama diyeti günde 3 ile 6 öğün arasında sık sık ve azar azar beslenmeyi sağlayacak şekilde planlanmalı ve besinler dengeli bir şekilde öğünlere dağıtılmalı.
- Yemekler pişirilirken haşlama, ızgara veya fırında pişirme yöntemleri tercih edilmeli, aşırı yağ alımına neden olan kızartma ve kavurma yöntemlerinden kaçınılmalı.
- Zayıflama diyeti yapılırken sadece besinlere dikkat edilmemeli, aynı zamanda günlük hayatta fiziksel aktivite arttırılarak harcanan enerji miktarının da artması sağlanmalı.
